Mors Alfabesinin tarihçesi oldukça gariptir. Bu gariplik bu alfabeyi bulan kişinin bir bilim adamı olmayışından kaynaklandığını söyleyebilirim. Mors Alfabesi, Amerikalı bir ressam ve heykelci olan, sanat öğrenimi için İngiltere’ ye gelen Samuel Morse (1791-1872) tarafından icat edilmiştir. Morse, yoksulluk ve türlü mutsuzluklarla geçen yıllardan sonra A.B.D.’nin resmi ressamı olmuştu. Tumturaklı ve usta fırçasıyla ülkesinin önemli tarihi olaylarını tuvale aktarmaktaydı. Bundan başka Washington, La Payette, Monroe gibi ünlü general ve siyaset adamlarının portrelerini yapmıştı. Öyle ki, 1829′da Fransa’ya geldiğinde bir ünlü kişi sıfatıyla akademi artistleri ve siyaset adamları tarafından karşılandı.
Kimdir bu Samuel Morse? Amerika’da Charleston‘ da doğan Samuel Morse, Philips Akademisi ve Yale Üniversitesi’nde okumuştu. Zeki ve ağırbaşlı bir gençti. Sanat kadar kimya ve elektrik konularıyla da ilgileniyordu. Elektrik konusunda kendine has fikirleri olan Morse, haberleşme için elektrikten yararlanılabileceği inanandaydı. Haberlerin elektrik vasıtasıyla bir yerden başka bir yere iletilebileceğini düşünüyordu.
Bununla birlikte adını ölümsüzleştirecek olan hikâyesi, 3 yıl sonra Amerika’ya dönmek üzere bindiği Fransız gemisi Sully’ de başladı. Orada, öğrenimini Fransa’ da yapmış olup belki de hatıra diye ülkesine bir elektromıknatıs götürmekte olan vatandaşı genç kimyacı Charles Jackson ile tanıştı. Bu araç hakkında gemide yapılan tartışmalar Morse’un ilgisini çekti. Ancak, bir ressamdan beklenmeyecek kadar bu konulara yakınlığı olsa gerekti ki, geminin kaptanına gerçek bir kehanet diye niteleyebileceğimiz şu sözleri söylemişti:
“Kaptan, günün birinde telgraftan dünyanın harikalarından biri diye söz ettiklerini duyarsanız, onun 13 Kasım 1832′de Sully’de icat edildiğini hatırlayın.”
İngiltere’ den Amerika’ ya döndükten sonra, New Haven‘ de küçük bir dükkana kapanıp yoğun çalışmalara girişti. Yıllar yılı yoksul, yarı aç bir hayat yaşadı. 1837 yılında elektromagnetik telgraf buluşunu tamamlamıştı. İcadının “ihtira beratı” nı almak için gerekli çevrelere başvurdu. Sermaye çevreleri, iş adamları, onun buluşunu pratik görmediler. Samuel Morse, icadını kabul ettirmek amacıyla İngiltere’ye, Fransa’ya, Rusya’ya gitti. Her gittiği yerde anlayışsızlıkla karşılanıyor, ilgi görmüyordu. Sonunda büyük çabalar sonucu, 1843 yılında Amerikan Kongresi’nden 30.000 dolarlık bir yardım fonu sağlayabildi. VVashington’la Baltimore arasında bir telgraf hattı kurdu ve 1844 yılı Mayıs ayı içinde bu hatta ilk telgraf mesajını gönderdi.
Bu kararın tarihi, deneyin de yapıldığı 24 Mayıs 1844′ tür. Morse, jüri ve davetlilerle birlikte Washington’da bulunuyordu. Vali ise Baltimore’ daydı. Genç bir kız İncil’i açtı ve şu başlığı okudu: “Tanrı neyi yarattı?” Morse, Baltimore’a bu cümleyi iletti ve Vail derhal aynı şeyleri geri gönderdi. Karşılığın çabukluğu inançsızların duraksamalarını bir anda sildi ve Baltimore’dan bir ailenin, telgrafla akrabalarına sağlık haberini göndermesi üzerine taşkın heyecan gösterilerine dönüştü. Morse’un kaderi yeni bir şekil almıştı. Elbette, her büyük icattan sonra olduğu gibi aleyhine üst üste davalar açılacaktı, ama mucit başardığına ve zamanın kendi lehine çalışacağına emindi.
Morse’un karşılaşacağı en büyük güçlük, kendisinin de tahmin ettiği gibi, kurulmuş olan tesisleri yıkmaktı. Gerçekten uygar ülkelerin çoğunda telgraf bir süreden beridir işlemekteydi, öyle ki, büyük masraflarla meydana getirdikleri tesisleri, yeni bir makine için bozmaya hiç biri niyetli görünmüyordu.
Orjinal mors kodu kısa ve uzun sinyallerin kombinasyonunun bir sayıya karşılık gelmesinden oluşmuştu. Her sayı da bir harfe karşılık geliyordu. Ancak Morse’ un bulduğu sistemin kullanımı kolay değildi. Alfred Veil ile bu konu üzerine ortaklaşa çalışmaya başlayan Morse, bir süre sonra Veil’ in önerdiği sistemin daha basit bir sistem olduğuna ikna oldu. Veil’ in sisteminde kısa ve uzun sinyallerin yanı sıra duraklamalar da kullanılıyordu. Bu sistem daha sonra Amerikan Mors Kodu olarak isimlendirildi.
Daha önce telgraf sistemleri üzerinde çalışmalar yapan ve telgrafın gelişimine büyük katkılar sağlayan Steinheil değerli bir bilgin olduğu kadar mert karakterli bir insandı. Morse alfabesinin çıkmasından sonra önemini yavaş yavaş kaybeden telgraf sisteminin üzerinde daha fazla durmadı. Rakibinin sistemine ilk katılan o oldu. Böylece Alman şebekesi Morse’ la donatıldı ve 1850′ de 2.400 km.’yi aştı. Hollanda şebekesi 1845′te ve Morse’un, Wheatstone’u güçlükle yendiği Belçika şebekesi de 1847′de açıldı. Aynı tarihte fizikçi ve siyaset adamı Carlo Matteuci (1811-1868) İtalya’yı önce kadranlı bir makineyle, sonra Morse’la bu devreye kattı. Onu 1850′de Rusya, 1852′de İsviçre, 1845′te İspanya izlediler.
A.B.D. telgraf telleriyle örülüyordu. Bunların uzunluğu 1855′te 45.000 km.’yi bulmuştu. İngiltere dışında Avrupa ve dünyanın çoğu ülkeleri Morse makineleriyle donanmıştı. Yaşlı mucit hayatının son yıllarında üne, huzura ve servete kavuşmuştu. Kendisine bir ata gibi saygı gösteriliyor, madalya ve onurlar veriliyor, akademiye seçiliyor, kendi heykel -anıtının açılış töreninde bulunuyordu. 2 Nisan 1872′de öldüğünde adı, bir özel ad olmaktan çıkmış, cins ‘isim’ olarak sözlüklere girmişti
Mors Alfabesinde Haberleşme Nasıl Sağlanır?
Mors Alfabesi Nedir ve Nasıl Kullanılır?
Telgraf haberleşmelerinde mesajların bir yerden bir yere iletilmesinde kullanılan işaret sistemi “Mors Alfabesi” diye tanımlanır. Mors Alfabesi, noktaların ve kısa çizgilerin değişik şekillerde yanyana getirilmesiyle uygulanır. Değişik şekillerde yanyana getirilen noktalar ve çizgiler, bildiğimiz alfabedeki harflerden her birinin karşılığı olarak kullanılır. Mesela bir nokta ve bir çizgi (. -), “A” harfinin karşılığıdır.
Mors Alfabesinin pratik uygulamasında, gönderici (verici) cihazın başındaki memur, “maniple” diye tanımlanan bir kola, kısa ya da uzun basışlar yapar. Kısa basışlar nokta (.), uzun basışlar çizgi karşılığıdır. Böylece, yanyana gelen nokta ve çizgilere göre harfler, bunlardan da kelimeler, cümleler oluşur.
İyi bir telgrafçı bir dakikada yaklaşık olarak 120 harf göndermekte ve aynı sayıda harfi kolaylıkla alabilmektedir. Telgraf mesajının alındığı yerde (alıcı cihazda ), rulo halindeki bir kağıt şerit dönmektedir. Bunun karşısında da,verilen işaretlere göre hareket eden bir kalem vardır. Bu kalem, nokta ve çizgileri kağıt üzerinde çizer. Böylece kelimeler,cümleler meydana gelir. Mesajı alan memur da telgrafı bildiğimiz kelimelere dönüştürür.
Mors kodu birçok değişik metod ile iletilebilir. Mors alfabesi sesli olarak iletilebilmesinin yanı sıra, radyo sinyallerinin açılıp kapatılmasıyla, telegraf tellerinden geçen elektrik akımıyla, mekanik yolla ya da görsel (ışıkların yanıp sönmesi gibi) yollarla da iletilebilmektedir.
Sistem genel olarak Mors kodu olarak adlandırılsa da uygulamada İngiliz alfabesi ve buna bağlı noktalama işaretlerini ifade etmek için iki farklı tür mors kodu kullanılmaktadır. Bunların birincisi olan Amerikan Morse kodu genellikle telgraf sistemlerinde kullanılırken, Uluslararası Morse kodu ise araları görmezden gelerek sadece kısa ve uzun sinyallere göre çalışır.
Başlangıçta tam bir anlayışsızlıkla karşılanan Mors Alfabesi, insanlığa büyük yararlar sağlayan buluşlardan biridir.
Şimdi sizlere aşağıda Mors haritasının kullanımını anlatacağım. Bu harita sayesinde kodların nasıl kelimelere dönüştüğünü nasıl cümleler kurulduğunu öğreneceksiniz.
Haritanın Kullanımı
Mors Alfabesi Nedir ve Nasıl Kullanılır?
- Mors kodlarını dinlerken kalemi en üstteki noktaya yerleştirin.
- Sinyali dinlemeye başlayın ve sinyalin uzunluğuna göre kaleminizi alt kademeye indirin.
- Kısa sinyallerde önce aşağı sonra sola,
- Uzun sinyallerde ise önce aşağı sonra da sağa doğru harekete ediniz.
- Örneğin BİR UZUN İKİ KISA SİNYAL için
- İlk sinyal olan uzun sinyali duyunca kalemi aşağı ve sağa doğru kaydırınız, Şu anda T harfinde olmanız gerekmektedir.
- Daha sonra iki kısa sinyal için iki kere aşağı ve sola doğru gidilmesi gerekir.
- Yani önce N’ye sonra da D harfine gelinmelidir.
- Bir uzun iki kısa sinyalin karşılığı olan D harfi bir kenara not edilir ve sonraki sinyal beklenir.
Amerikan Mors Kodu
Ticari amaçlar için günümüzde kullanılmamaktadır. Kimi kaynaklarda “Demiryolu Morsu” diye anılır. Kısa ve uzun sinyallerin yanı sıra ara sıra da boş aralar kullanılmaktadır. Bu tür mors alfabesi karada telgraf telleri üzerinde haberleşen telgraf operatörleri için geliştirilmiştir. Günümüzde demiryolu müzelerinde görülebilmektedir.
Kodun en eski hali Morse kodu ile haberleşen operatörlerin birbirleri ile anlaşanabilmeleri için geliştirilmişti. İlk günlerde operatörler sadece iki tane ses duyarlardı: Klik ve klak sesi. Tuşa her basış klik, tuştan parmağın çekilmesi ise klak sesini yaratıyordu. Ancak bu sistemi düzgün olarak kullanabilmek çok zordu. Örneğin, operatörün A(. -) sesini gönderebilmesi için “klik klak” yapması gerekiyordu.
Birçok telgraf operatörü önceleri demiryollarında daha sonra Western Union ile haber ajanslarında çalışıyordu. Ünlü bilim adamı Thomas Edison da gençlik yıllarında telgraf operatörlüğü yapmıştı.
Modern Uluslararası Mors Kodu
Modern Uluslararası Mors Kodu, 1848 yılında Alman Friedrich Clemens Gerke tarafından geliştirildi. Bu kodu türü ilk kez Hamburg ile Cuxhaven arasında Almanya’da kullanıldı. 1865 yılına dek bir takım küçük değişiklikler yapıldı ve aynı yıl Paris’teki Uluslararası Telgraf Konferans’ında Uluslararası Mors Kodu olarak kabul edildi.
Bu mors kodu halen yürülükte olan koddur. ITU (Uluslararası Telekomünikasyon Birliği) tarafından kabul edilmiştir.
Mors Kullanmanın Avantajları
Mors kodu radyo cihazları ile yayınlanmak istenildiği zaman diğer radyo bazlı iletişim cihazlarından daha basit bir düzenek olması yeterlidir. Yüksek cızırtılı, düşük frekanslı ortamlarda bile rahatlıkla kullanılabilmektedir. Bir diğer avantajı da daha düşük bant genişliğine ihtiyaç duymasıdır. Örneğin sesli iletişimde 100-150 Hz aralığı kullanılırken, Mors kodu için tek taraflı 4000 Hz yeterli olmaktadır.
Mors alfabesinin geliştirilerek kullanıldığı bir diğer alan ise Q kodlarıdır. Amatör radyocular, sık kullandıkları mesajları kısaltıp Q kodları haline çevirmişlerdir. Radyo frekansı üzerinden haberleşmelerinde bu Q kodlarını kullanırlar.
Bunun dışında mors alfabesi ile haberleşme yazılı mesajlaşmadan daha hızlıdır. Hatta bazı cep telefonu üreticileri mors alfabesi uyumlu cep telefonu üretiyorlar.
1991 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nde FCC’nin Amatör Radyocu lisansını alabilmek için dakikada 5 kelimeyi Mors alfabesi ile alıp, göndermek gerekliydi. 2000 yılına kadar Amatör radyo lisanslarının en üst seviyesi olan extra class için bu rakam 20 kelimeye kadar çıkıyordu. 2000 yılından itibaren bu lisans için de 5 kelime yeterli kılındı.
2003 yılında ise Dünya Radyo İletişimcileri Konfesransı’nda alınan karar gereğince uluslararası mors alfabesi bilmek zorunlu olmaktan çıktı.
Günümüzde amatör ve askeri radyoculardan yarı otomatik ve tam otomatik cihazlar sayesinde dakikada 40 kelime anlayan cihazlar yapılmıştır. Bu cihazlara “bugs” yani Türkçe’siyle “böcek” adı veriliyor.
24 Mayıs 2004 tarihinde ise ilk telgrafın 160. yıl dönümünde Uluslararası Telekomünikasyon Birliği(ITU), “@” işaretini de Mors alfabesine ekledi. @ işareti (AT COMMERICAL) kelimesinin baş harfleri olan “AC” harflerinin karşılığı ile ifade ediliyor.
Anasayfa 
